W sprawie coraz częstszej obecności wilka na terenie Gminy Choroszcz jeden z mieszkańców zgłosił interwencję do Centrum Zarządzania Kryzysowego; my z kolei – aby sprawę nagłośnić i możliwie szeroko poinformować mieszkańców oraz naszych gości – zainteresowaliśmy tym media; Burmistrz Choroszczy wypowiedział się w tej sprawie w TVP3 Białystok: Coraz więcej wilków w Podlaskiem (tvp.pl) oraz w Radiu Białystok: Wilki polują na zwierzynę pod domami w gminie Choroszcz (radio.bialystok.pl)

Poniżej, za Generalną Dyrekcją Ochrony Środowiska, wskazujemy możliwe sposoby zachowania i działania: jak odpowiednio reagować na incydenty z udziałem wilków?

W ostatnim czasie odnotowujemy zwiększoną liczbę niebezpiecznych zdarzeń z udziałem wilków. Gatunek ten zwiększa swoją liczebność i zasięg, przez co coraz częściej dochodzi do bezpośredniej styczności wilków z ludźmi, również na terenach, na których zwierzęta te od dawna nie były widywane. Najczęstsze sytuacje dotyczą wilków niewykazujących lęku przed człowiekiem, pojawiających się w pobliżu zabudowy i porywających psy. Przynajmniej część z tych wilków może być chora (np. na świerzb). W takich zdarzeniach mogą też uczestniczyć nie wilki, lecz hybrydy wilka z psem. Część sytuacji może być również powodowana przez wałęsające się, zdziczałe psy.

Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska przygotowała zestaw podstawowych informacji, które pomogą zapobiegać incydentom z udziałem wilków lub w sposób właściwy na nie reagować:

- organy ochrony przyrody analizują wnioski o realizację czynności zakazanych w stosunku do gatunków chronionych, w tym wilka, a następnie wydają w tym zakresie decyzje. Regionalny dyrektor ochrony środowiska może wydać zezwolenie m.in. na płoszenie, umyślne chwytanie, przetrzymywanie czy transport wilka na terenie swojego województwa, a na eliminację na terenie całego kraju wnioski takie rozpatruje GDOŚ (z wyłączeniem parków narodowych, dla których decyzje wydaje Minister Klimatu i Środowiska);

- wniosek o zezwolenie może złożyć każdy: osoba fizyczna, podmioty typu izba rolnicza czy jednostka naukowa; formularze wniosków dostępne są na stronach RDOŚ i GDOŚ;

- w pierwszej kolejności należy rozważyć zastosowanie rozwiązań nieletalnych – płoszenia wilków, ewentualnie odłowu i zbadania czy nietypowe zachowanie wilka nie wynika np. z choroby lub częściowego oswojenia osobnika z człowiekiem. Dopiero jeśli działania te nie przynoszą pożądanego efektu, albo z powodów obiektywnych nie mogą zostać zastosowane, należy rozważyć wystąpienie do GDOŚ z wnioskiem o eliminację problematycznego osobnika. Aby pomóc wnioskodawcom w ocenie sytuacji i podjęciu właściwych działań, w GDOŚ przygotowano „Procedurę postępowania w sytuacjach konfliktowych człowiek-wilk” dostępną do pobrania pod niniejszym tekstem. Procedura wskazuje jakie zachowanie jest dla wilka naturalne, a jakie powinno być sygnałem do podjęcia adekwatnych działań;

- należy pamiętać, że w sytuacjach nagłych, w których obiektywnie nie można przeprowadzić normalnego postępowania administracyjnego w formie pisemnej, istnieje możliwość uzyskania decyzji ustnych zarówno z RDOŚ, jak i z GDOŚ. Decyzje ustne mają taką samą rangę prawną jak pisemne, a w sytuacjach pilnych, w tym w sytuacji bezpośredniego zagrożenia, mogą być bardziej zasadne;

- ustawa o ochronie przyrody przewiduje również sytuacje, które nie wymagają uzyskania indywidualnych zezwoleń w odniesieniu do zakazów chwytania, transportu, przetrzymywania oraz umyślnego przemieszczania z miejsc regularnego przebywania na inne miejsca – są to:

a) chwytanie zwierząt rannych lub osłabionych w celu udzielenia im pomocy weterynaryjnej i przemieszczania do ośrodków rehabilitacji zwierząt (art. 52 ust. 2 pkt 4) – może dotyczyć wilków z objawami chorobowymi, jeśli powyższe działania są zasadne,

b) chwytanie na terenach zabudowanych zabłąkanych zwierząt gatunków chronionych (w tym wilka) i przemieszczania ich do miejsc regularnego przebywania. Regionalny dyrektor ochrony środowiska może, zgodnie z art. 52 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, upoważnić określony podmiot do ww. chwytania zwierząt i przemieszczania ich do miejsc regularnego przebywania;

- w celu unikania konfrontacji wilków z psami, właściciele psów powinni zapewnić im odpowiednią opiekę i warunki, w których są trzymane. Należy przestrzegać obowiązujący zakaz puszczania psów bez możliwości ich kontroli i bez oznakowania umożliwiającego identyfikację właściciela lub opiekuna, a także zakaz puszczania psów luzem w lesie – niestety wiele sytuacji kończących się zagryzieniem psa przez wilki wynika z nieprzestrzegania przez obywateli tych przepisów;

- powinno się podejmować działania w celu zabezpieczenia pojemników na odpady przed dostępem zwierząt w obszarach, w których bytują wilki – odpady spożywcze mogą się stać łatwym pokarmem dla dzikich zwierząt i zachęcać je do odwiedzania siedzib ludzkich;

- należy bezwzględnie egzekwować zakaz zabierania ze środowiska dzikich zwierząt w celu ich przetrzymywania – w przypadku wilka, gdy szczeniak podrośnie, a właściciel przestaje sobie dawać z nim radę (jest to ciągle dzikie zwierzę), często uwalnia go. Taki osobnik nie ma już lęku przed człowiekiem, zwykle nie umie polować, nie jest częścią watahy i może być źródłem poważnych problemów. Przypadki łamania zakazów chwytania i przetrzymywania wilka winny być zgłaszane na policję;

Zarówno Generalna jak i Regionalne Dyrekcje Ochrony Środowiska od kilku lat upowszechniają wiedzę nt. ekologii wilka czy sposobów zabezpieczania dobytku przez jego atakami. W 2018 r. na stronie internetowej GDOŚ i wszystkich RDOŚ w sierpniu br. pojawił się artykuł http://www.gdos.gov.pl/czy-taki-wilk-straszny-jak-go-maluja, gdzie przybliżono biologię tego gatunku, jego rolę w ekosystemie, a także etiologię konfliktów wilka z człowiekiem. Dodatkowo, RDOŚ organizują spotkania dla władz gmin i ich mieszkańców, w których zdarzają się incydenty z udziałem wilków.

Fot. www.pixabay.com