Żółtki – historia wsi i zabytkowa komora celna

Wieś powstała w dobie osadnictwa mazowieckiego na przełomie XV-XVI wieku. Jej założycielem był ród Żółtków. W XVIII wieku znajdował się tutaj port rzeczny. W 1900 roku Christian August Moes, właściciel dużej fabryki w Choroszczy, założył tu tkalnię włókienniczą.

Od wieków w Żółtkach zlokalizowana była ważna przeprawa przez rzekę Narew. Najpierw, do przedostania się na drugi brzeg rzeki, służył prom. Jednak długa historia tego miejsca wskazuje, że istniało tu aż 9 mostów.

Od 1807 roku Narew stała się rzeką graniczną pomiędzy Księstwem Warszawskim (od 1815 roku – Królestwem Polskim, które powstało na mocy decyzji kongresu wiedeńskiego) a Obwodem Białostockim bezpośrednio wcielonym do Imperium Rosyjskiego. Po klęsce powstania listopadowego, Rosjanie przywrócili granicę celną. W 1832 roku stanęła w Żółtkach komora celna – jako dom asesorii granicznej Imperium Rosyjskiego i Królestwa Polskiego. Obiekt został wpisany do Rejestru Zabytków przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Białymstoku, pod nr. rej.: A-391 z 14.01.1984.

Podążając dawną drogą asfaltową Białystok-Warszawa, warto zatrzymać się przy pamiątkowym krzyżu. To miejsce śmierci trzech mieszkańców Choroszczy: Henryka Klimowicza, Izaaka Frydmana oraz Jankiela Sidrańskiego. Stanęli oni w obronie choroskiego proboszcza – ks. Franciszka Pieściuka, aresztowanego przez wycofujących się właśnie Sowietów. Swoją odwagę przypłacili życiem: zostali bestialsko zamordowani 24 czerwca 1941 roku.

Droga kończy swój bieg na skraju doliny Narwi. Rozciąga się tam ładny widok na rozległe łąki nadrzeczne, rzekę Narew oraz panoramę położonej na wysokim brzegu Złotorii.

 

Powrót na początek strony