Kruszewo – wieś z własnym herbem

Warto dodać, że Kruszewo jest jedyną wsią w Polsce – a na pewno jedną z nielicznych, która posiada swój własny herb i barwy flagi.

Kruszewo zostało założone w 1437 roku przez Michała Zygmuntowicza, syna Wielkiego Księcia Litewskiego Zygmunta Kiejstutowicza. Michał, po tragicznej śmierci ojca, uciekł na Mazowsze. Ziemie nad Narwią przeszły wówczas w ręce księcia mazowieckiego Bolesława IV. Wkrótce jednak powróciły w granice Wielkiego Księstwa Litewskiego. Król Aleksander Jagiellończyk nadał Kruszewo A. Stankiewiczowi. Ten odsprzedał wieś Mikołajowi Radziwiłłowi. Aż do drugiej połowy XIX wieku folwark i wieś wchodziły w skład dóbr waniewskich, a po ich parcelacji – do majętności w Śliwnie. Właścicielami Kruszewa byli m.in.: Radziwiłłowie, Sieniawscy, Szczeniawscy, Orsetti i Krasińscy.

Przez Kruszewo zapewne maszerowały wojska napoleońskie w drodze na Moskwę. Po powstaniu listopadowym, płynąca w pobliżu rzeka Narew stała się granicą celną między Obwodem Białostockim – należącym bezpośrednio do Rosji a tzw. Królestwem Polskim. Przez dolinę Narwi trakt handlowy przebiegał po solidnej grobli zbudowanej właśnie w okolicach Kruszewa. Drewniany most spiął brzegi rzeki dopiero w 1904 roku, ale już 11 lat później – w 1915 roku został zniszczony. W 1928 roku most ponownie odbudowano, zaś we wrześniu 1939 roku, zburzono. Warto dodać, że w latach 1939-1944 we wsi działał bardzo silny ruch oporu. Po tzw. wyzwoleniu ukształtowała się konspiracja antykomunistyczna. Przeprasza jak dotąd nie została odbudowana – jest ona owiana legendą i współcześnie tzw. zerwany most funkcjonuje jako atrakcja turystyczna.

Nieopodal wsi, na południowy zachód od zabudowań, znajduje się mogiła wojenna, w której spoczywa nieznana liczba żołnierzy – prawdopodobnie z armii rosyjskiej. Mogiła ma formę kopca. Być może pierwotnie otoczona była rowem i wałem ziemnym, jak znaczna część tego typu grobów. W centralnej części nasypu stoi wysoki, drewniany, współczesny krzyż łaciński. Przed kopcem, zapewne wykorzystując cmentarny charakter miejsca, pochowano żołnierza armii polskiej, poległego 14 września 1939 roku.

W lipcu 1944 roku wycofujące się wojska niemieckie zostały zaatakowane przez zmobilizowanych w ramach Planu „Burza” żołnierzy Armii Krajowej. Do walki przystąpiło około 30 partyzantów z miejscowych placówek, uderzając na niewielkie pododdziały Wehrmachtu lub formacje ukraińskie, podążające od strony Białegostoku w kierunku Kruszewa, z zamiarem przekroczenia w tym miejscu rzeki Narew. Wróg posiadał chyba niezbyt aktualne mapy sztabowe i nie zdawał sobie sprawy z faktu, że most nie istniał już od września 1939 roku. Tylko nielicznym Niemcom i Ukraińcom udało się przedostać po wąskiej, drewnianej kładce na drugi brzeg Narwi. Nieprzyjaciel pozostawił zarekwirowane wcześniej furmanki z końmi. Partyzanci wzięli 17 jeńców, a 21 nieprzyjaciół w trakcie walk zgładzili. Udało się także zniszczyć samochody wojskowe oraz jeden lekki czołg. Odzyskane konie oraz furmanki zwrócono właścicielom.

Ogólnopolski Dzień Ogórka

Od ponad 20 lat miejscowość Kruszewo słynie z doskonałych kiszonych ogórków oraz kwaszonej kapusty. Ponadto coraz większą sławę zdobywa kolejny kruszewski produkt – kiszona kapusta spod pieca. W 2000 roku Kruszewo, jako pierwsza wieś w Polsce, otrzymało herb – nawiązujący do znaku Kruszewskich Warzyw Herbowych. Od tego też roku we wsi organizowany jest Ogólnopolski Dzień Ogórka.

Imprezę wymyślił i w roku 2000 po raz pierwszy zorganizował Pan Adam Radłowski, były sołtys Kruszewa. Impreza odbywa się cyklicznie w pierwszą niedzielę września na terenie Szkoły Podstawowej im. J. Piłsudskiego w Kruszewie i ma na celu promowanie lokalnych wyrobów kulinarnych.

Ta unikatowa impreza tematyczna promuje kruszewskie warzywa herbowe, przede wszystkim ogórki – regionalny produkt, doskonale popularny w regionie, kraju, a także poza granicami Polski. Podczas Ogólnopolskiego Dnia Ogórka na placu przed Szkołą Podstawową w Kruszewie gromadzą się liczni wystawcy z rękodziełem ludowym i swojskim jedzeniem, na scenie występują zespoły folklorystyczne, teatralne, prezentują się artyści estradowi z kraju i zagranicy. Motywem przewodnim imprezy jest ogórek – organizowane są konkursy z jego udziałem, na: największy, najdziwniejszy i najdłuższy ogórek; goście mogą spróbować zupy ogórkowej gotowanej w zabytkowym kotle, sprawdzić się w rzucie ogórkiem do celu, a dla dzieci przygotowywane są liczne gry i zabawy z ogórkiem w roli głównej.

Powrót na początek strony